ในโลกของ HR ทุกวันคือความท้าทาย ไม่ว่าจะเป็นการจัดการทรัพยากรบุคคล การแก้ไขความขัดแย้งระหว่างเพื่อนร่วมงาน หรือการสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่แข็งแกร่ง ตลอดปี 2024 ที่ผ่านมา HR Community ของเราได้รับคำถามและประเด็นถกเถียงมากมายที่น่าสนใจ
แต่ท่ามกลางคำถามนับร้อยนับพัน HREX.asia ได้คัดสรร Q&A of the Year รวบรวม 10 คำถามที่โดดเด่นที่สุด นี่ไม่ใช่แค่คำถามทั่วไปที่ HR เจอในชีวิตประจำวัน แต่เป็นประเด็นที่อาจท้าทายมุมมองเดิม ๆ ของคุณ หรือเผยให้เห็นแง่มุมใหม่ ๆ ที่ HR อาจไม่เคยนึกถึงมาก่อน
ก่อนจะส่งท้ายปี 2024 มาดูกันว่า 10 คำถามแห่งปีนี้จะตรงใจคุณแค่ไหน และคุณเองก็อาจเคยสงสัยในเรื่องเหล่านี้เช่นกัน
Contents
Q1.ลดวันทำงานพนักงาน เพื่อขอลดเงินเดือนได้หรือไม่ ?
บริษัทมีแนวคิดว่าจะลดเวลาทำงานพนักงานรายเดือนลง 25% เพื่อลดเงินเดือนลงตามมา 25% ตามกฎหมายแรงงาน ทำได้หรือไม่ ?
A: โดย ดร.เบ็ญจวรรณ บุญใจเพ็ชร
ไม่มีกฏหมายรายเดือน มีแต่กฎหมายคุ้มครองแรงงานที่พออ้างอิงได้ (มาตรา 76) การลดวันทำงาน สามารถลดได้ด้วยเหตุผลความจำเป็นของบริษัท แต่จะไม่ลดเงินเดือนค่ะ แนะนำให้เจรจาพูดคุยกับพนักงาน หากบริษัทมีเหตุผลเพียงพอ เช่น ประสบภาวะขาดทุน หรือกิจการมีปัญหาด้านการเงิน หรือเหตุอื่น ๆ ที่จำเป็นต้องลดค่าใช้จ่าย แนะนำโดยให้ใช้หลักการแรงงานสัมพันธ์ พูดคุยกันให้เข้าใจทั้งสองฝ่าย ชี้แจงกับพนักงานเพื่อให้องค์กรอยู่รอด มีงานทำดีกว่าว่างงาน ในอนาคตหากกิจการดีขึ้นก็จะพิจารณาเพิ่มงานเพิ่มเงินได้อีก
และอย่าลืมว่าฐานข้อมูลเงินเดือนจะมีการหักนำส่งประกันสังคม ซึ่งทางบริษัทต้องดำเนินการในส่วนที่เกี่ยวข้องด้วยค่ะ
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
Q2.คนเข้าใหม่ในแผนก แต่เงินเดือนเยอะกว่าหัวหน้าแผนก
หากมีพนักงานเข้าใหม่ในแผนก แต่ได้เงินเดือนเยอะกว่าหัวหน้า สถานการณ์แบบนี้ถือว่าปกติหรือไม่ และจะสร้างความเชื่อมั่นให้พนักงานในองค์กรได้อย่างไร ?
A: โดย บุษรา คุปกาญจนา
เป็นไปได้ค่ะที่รับมาใหม่ แต่ได้เงินเดือนมากกว่าหัวหน้า มีหลายองค์กรเจอปัญหาแบบนี้ แต่เป็นเรื่องไม่ปกติค่ะ แสดงให้เห็นว่าบริษัทมีปัญหาเรื่องโครงสร้างเงินเดือน โครงสร้างตำแหน่งงาน รวมถึง Job Group , Job Level หรือ Job Grade เป็นหน้าที่ HR ต้องจัดนำเสนอผู้บริหารเพื่อแก้ไข โดยมีข้อแนะนำสั้น ๆ ดังนี้ค่ะ
- ให้ทบทวน จัดทำโครงสร้างเงินเดือน พร้อมปรับโครงสร้างตำแหน่งงาน รวมถึง Job Group , Job Level ให้ชัดเจน
- กำหนดค่าตอบแทนพิเศษโดยอิงความสามารถทางวิชาชีพเฉพาะตำแหน่ง ให้แยกจากเงินเดือน
- การจ่ายเงินเดือนให้ยึดหลัก Pay for Performance หมายความว่า บริษัท ต้องมีระบบประเมินผลงานที่เชื่อถือได้ และวัดได้จริงว่าการจ่ายในอัตรานั้น ๆ มีผลงานที่โดดเด่น มีความเหมาะสม เป็นธรรม และเป็นอัตราที่แข่งขันได้ในตลาดแรงงานสำหรับการจ้างในอัตรานั้น ๆ
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
Q3.HR มีสิทธิ์ห้ามพนักงานเทรดหุ้นระหว่างทำงานหรือไม่ ?
อยากรู้ว่าแต่ละองค์กรเคยเจอพนักงานที่เล่นหุ้น หรือเล่นคริปโตเคอร์เรนซี่แล้วทำกำไรได้สูง ในช่วงเวลาทำงานไหม ถ้าเจอ HR ควรทำอย่างไรดี ระหว่างปล่อยให้พนักงานทำไป หรือออกมาตรการไม่ให้เล่น แล้วถ้าเกิดพนักงานมาขอลาออกเพื่อไปเล่นหุ้น เทรคคริปโตเต็มตัว ควรทำอย่างไร ?
A: โดย ดร.เบ็ญจวรรณ บุญใจเพ็ชร
โดยหลักปฏิบัติทั่วไปที่ถูกต้องในทุกองค์กร พนักงานมีหน้าที่ทำงานตามที่บริษัทมอบหมาย และงดการทำงานทุกชนิดที่ไม่เกี่ยวข้องกับงานของบริษัท เช่น การเล่นหุ้น การขายของออนไลน์ และอื่น ๆ พูดให้เข้าใจง่าย ๆ คือห้ามนำเวลาการทำงานของบริษัทไปใช้ในการทำธุระส่วนตัว หากฝ่าฝืนถือว่า พนักงานคนนั้น ๆ ละเว้นการปฏิบัติหน้าที่ ทาง HR ร่วมกับผู้บังคับบัญชาต้นสังกัดต้องเรียกพนักงานมาตักเตือน และพิจารณาโทษทางวินัยตามระเบียบที่บริษัทกำหนดไว้ กรณีพนักงานขอลาออกก็ต้องแจ้งบริษัทล่วงหน้า 15-30 วัน เพื่อหาคนทดแทนในตำแหน่งงานนั้นๆ
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
Q4.ทำไม HR ต้องกลัวสหภาพแรงงานด้วย ?
วัตถุประสงค์ของสหภาพแรงงานคือส่งเสริมความสัมพันธ์อันดีระหว่างลูกจ้างกับนายจ้าง แล้วทำไม HR ต้องกลัวการเกิดขึ้นของสหภาพแรงงานในบริษัทด้วย ?
A: โดย ดร.เบ็ญจวรรณ บุญใจเพ็ชร
HR คนนั้น ๆ อาจจะไม่เข้าใจเจตนารมณ์ หรือวัตถุประสงค์ของสหภาพแรงงาน น่าจะเป็น HR น้องใหม่หรือเปล่าคะ
หากศึกษากันให้เข้าใจอย่างถ่องแท้ และคณะกรรมสหภาพแรงงาน สามารถทำหน้าที่ภายใต้กรอบกฎหมายแรงงานสัมพันธ์ ถือว่าทั้งนายจ้าง ลูกจ้าง จะได้รับประโยชน์ เป็นความสัมพันธ์ในระดับทวิภาคี และมีส่วนในการส่งเสริมความสัมพันธ์อันดีระหว่างนายจ้าง ลูกจ้าง
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
Q5.ผู้สมัครงานควรใส่ MBTI บนเรซูเม่หรือไม่ ?
เห็นผู้สมัครงานหลายคนส่งเรซูเม่พร้อมบอกว่าตัวเองมีลักษณะนิสัยตามแบบทดสอบ MBTI เป็นอย่างไร ซึ่งอาจไม่ได้พบเห็นมากในอดีต เลยเกิดความสงสัยว่าการใส่ MBTI บนเรซูเม่จำเป็นหรือไม่ ถ้า HR เห็นผู้สมัครใส่เข้ามา จะปัดตกเลยไหม หรือการบอก MBTI ก็มีข้อดีเหมือนกัน ?
A: โดย ดร.เบ็ญจวรรณ บุญใจเพ็ชร
ไม่จำเป็นต้องแนบแบบทดสอบ MBTI พร้อม Resume ยกเว้นแต่ว่าบริษัท ปลายทางขอให้แนบ ซึ่งมีน้อยมาก
โดยปกติ HR ในหลายองค์กรจะใช้แบบทดสอบเป็นส่วนหนึ่งในกระบวนการคัดเลือก เช่น แบบวัดความเป็นผู้นำ แบบทดสอบเชาวน์ไหวพริบ แบบทดสอบบุคลิกภาพ แบบทดสอบลักษณะนิสัย (MBTI) หรือแบบทดสอบอื่น ๆ ขึ้นอยู่กับตำแหน่งงานที่ไปสมัคร
ความเห็นส่วนตัว การใช้แบบทดสอบเป็นเพียงเครื่องมือชนิดหนึ่งที่ใช้ในการคัดเลือกผู้สมัครงาน ซึ่งผลที่ได้มักจะคลาดเคลื่อน การตอบคำถามในแบบทดสอบขึ้นอยู่กับความคิด ประสบการณ์ ความรู้สึก สภาพแวดล้อม ของผู้ตอบในขณะนั้น ๆ โดยคำตอบที่ได้จะแปรเปลี่ยนไปตามระยะเวลา และประสบการณ์ของผู้ตอบที่เปลี่ยนแปลงไปตามวัยวุฒิ และคุณวุฒิ
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
Q6.หัวหน้าสั่งงานเยอะขึ้นเพราะ AI ควรบอกหัวหน้าอย่างไรดี ?
AI ทำให้เราทำงานเร็วขึ้นจริง แต่พอทำงานเร็วขึ้น เจ้านายกับเห็นว่าเรามีเวลาว่างมากขึ้น เลยสั่งงานมากขึ้น เหนื่อยมาก ควรบอกเขาอย่างไรดี ?
A: โดย Poonie HR
ไม่ต้องบอกใคร อยากให้บอกตัวเองว่า เราโชคดีแล้วที่ได้รับมอบหมายงานเยอะ เพราะเราเก่ง ในที่สุดเวลาต้องเลือกลูกน้องให้เลื่อนตำแหน่ง เราจะมีโอกาสเป็นคนแรก ๆ ที่นายมองเห็น
ที่สำคัญอีกอย่าง ภายใต้เศรษฐกิจปัจจุบัน คนจะน้อยลงเรื่อย ๆ และเทคโนโลยีจะนำมาใช้มากขึ้น กอดเก้าอี้ไว้ให้แน่น ๆ ครับ เพราะเราจะเป็นคนที่อยู่รอดต่อไป และที่สำคัญ เราจะมีของติดตัวมากขึ้นด้วยครับ
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
Q7.ก่อนดูแลสุขภาพจิตพนักงาน HR ควรดูแลสุขภาพจิตตัวเองก่อนไหม ?
เข้าใจว่าเทรนด์สุขภาพจิตกำลังมีความสำคัญมากขึ้น แต่งาน HR เองก็มีความเครียดและกดดันไม่ต่างกัน มีข้อแนะนำให้ดูแลตัวเองก่อนอย่างไรได้บ้าง ก่อนไปช่วยคนอื่น ?
A: ดร.เบ็ญจวรรณ บุญใจเพ็ชร
งานทุกประเภทมีความเครียดแตกต่างกันค่ะ ขึ้นอยู่กับทัศนคติของบุคคลนั้น ๆ วิธีจัดการกับความเครียดที่ใช้ได้จริง
- ให้คิดบวก คิดบวก ท่องไว้ค่ะ งานหนักไม่เคยฆ่าคน
- ต้องถามตัวเองว่ามีกิจกรรมใด ๆ หรืองานอดิเรกที่ช่วยผ่อนคลายความเครียด เช่น ออกกำลังกายหลังเลิกงาน เต้นแอโรบิค เต้นรำ ทำอาหาร ปลูกต้นไม้ ฟังเพลง เล่นดนตรี พบปะเพื่อนฝูงที่สามารถพูดคุยกันได้ งานคืองาน พักคือพัก แยกหัวสมองให้ได้
- ให้อยู่กับคนที่มีพลังบวกเยอะ ๆ
- ฝึกสมาธิ ให้จิตใจนิ่งๆ สร้างพลังจิตให้เข้มแข็ง เพื่อลุยงานในวันรุ่งขึ้น
- ท่องเที่ยวทั้งในประเทศ และต่างประเทศ
- กินอาหารอร่อย ๆ ให้มีความสุขกับการกิน
เป็นประสบการณ์ตรงของผู้ตอบค่ะ… ในอดีตเคยดำรงตำแหน่งผู้จัดการเขต HR ต้องดูแลพนักงานเกือบ 5,000 คน
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
Q8.กฎหมายแรงงานไทย ศักดิ์สิทธิ์แค่ไหนกัน ?
เข้าใจว่ามีกฎหมายแรงงาน และมีข้อบังคับที่คุ้มครองลูกจ้างหลายข้อ แต่พอถึงการทำงานจริง ทำไมหลายครั้งนายจ้างกลับเอาเปรียบลูกจ้างตลอด โดยเฉพาะเรื่องการทำงานนอกเวลางาน ทั้ง ๆ ที่ตามกฎหมายมีการกำหนดเอาไว้ว่า หากมีการทำงานเกิน 8 ชั่วโมงต่อวันหรือเกินจากที่ได้มีการตกลงเอาไว้ในสัญญา และทางผู้ประกอบการหรือบริษัทไม่ทำการจ่ายค่า OT หรือค่าทำงานล่วงเวลา ถือว่าผิดกฎหมายแรงงาน
แต่นายจ้างก็พร่ำสอนว่า ต้องขยัน ต้องตื่นตัวตลอดเวลา ต้องเสียสละเพื่อองค์กร แล้วจะเจริญเติบโต สุดท้าย กลับเป็นพวกนายจ้างเองที่ไม่ทำตามที่กฎหมายกำหนด แล้วอย่างนี้ กฎหมายแรงงานไทย ยังศักดิ์สิทธิ์อยู่ไหมนะ ?
A: ดร.เบ็ญจวรรณ บุญใจเพ็ชร
กฎหมายคุ้มครองแรงงานยังศักดิ์สิทธิ์อยู่เสมอ ขอให้ลูกจ้างและนายจ้างมีความเข้าใจและใช้สิทธิ์ให้ถูกต้อง โดยกฎหมายได้กำหนดหน้าที่ของลูกจ้างและนายจ้างไว้อย่างชัดเจน
กรณีที่ถามมา หากลูกจ้างมองว่าไม่ได้รับความเป็นธรรม สามารถเรียกร้องให้นายจ้างปฏิบัติในสิ่งที่ถูกต้องโดยฝ่าย HR ของบริษัท ต้องมีความเข้าใจในเรื่องเหล่านี้ด้วย
- การทำงานนอกเวลา ในวันทำงานปกติ นายจ้างต้องจ่ายค่า OT 1.5 เท่าของอัตราค่าจ้างต่อชั่วโมง
- การทำงานนอกเวลา ในวันหยุด นายจ้างต้องจ่ายค่า OT 3 เท่าของอัตราค่าจ้างต่อชั่วโมง
- การทำงานในวันหยุดสำหรับลูกจ้างรายเดือน นายจ้างต้องค่าทำงานในวันหยุด เพิ่มขึ้น 1 เท่า (1 แรง)
- การทำงานในวันหยุดสำหรับลูกจ้างรายวัน นายจ้างต้องค่าทำงานในวันหยุด เพิ่มขึ้น 2 เท่า (2 แรง)
โดยปกติทุกบริษัทที่มีพนักงานตั้งแต่ 10 คนขึ้นไปต้องจัดทำ “ระเบียบข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน” ตามที่ระบุไว้ในกฎหมายคุ้มครองแรงงาน หากนายจ้างไม่ปฏิบัติงานถือว่าไม่ถูกต้อง ลูกจ้างสามารถร้องเรียนได้ที่สำนักงานสวัสดิการคุ้มครองแรงงาน ซึ่งมีอยู่ในทุกจังหวัด
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
Q9.HR ทำเงินเดือนผิดบ่อย ทำอย่างไรดี ?
HR ชอบทำเงินเดือนพนักงานผิด ถ้าผิดครั้งนึงอาจยังพอเข้าใจ แต่ผิดแทบทุกเดือน แถมผิดมานานแล้ว จนโดนสรรพากรเรียกไปคุย ถ้าเป็นแบบนี้ทำอะไรได้บ้าง ?
A: ดร.เบ็ญจวรรณ บุญใจเพ็ชร
HR ประมาทเลินเล่อ ทำงานขาดประสิทธิภาพ ให้ทำหนังสือตักเตือน กรณีผิดซ้ำคำเตือน ในระยะเวลา 1 ปี พิจารณาเลิกจ้างได้ โดยไม่ต้องจ่ายค่าชดเชยถือว่าเป็นความผิดร้ายแรง ตามมาตรา 119 พรบ.คุ้มครองแรงงาน และให้ดูผลกระทบด้วยว่า ความผิดพลาดจากการทำเงินเดือนพนักงานผิด และผิดแทบทุกเดือน ได้ส่งผลให้บริษัทได้รับความเสียหายหรือไม่ เสียหายอย่างไร
ข้อแนะนำ : งานเงินเดือน ผู้ปฏิบัติงานต้องมีความสามารถคิดเงินเดือนได้ถูกต้อง 100 % จากคำถาม HR ที่ว่านี้ไม่เหมาะสมในการทำงานเงินเดือน พิจารณาโยกย้ายให้ทำงานอื่นได้หรือไม่ และใช้การประเมินติดตามผลทุกเดือน ในระยะ 3 เดือน หากปฏิบัติงานไม่ได้ก็ให้พิจารณาตัวเองลาออกไป บริษัทจะได้ไม่เดือดร้อน ขอให้จากกันด้วยดีค่ะ
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
Q10.มีวันลาป่วย 30 วัน แต่องค์กรห้ามลาติดกัน 30 วันได้หรือไม่ ?
ทุกองค์กรน่าจะมีกฎเรื่องการลาป่วยกันอยู่แล้วว่า ลาได้ไม่เกิน 30 วันใน 1 ปี แต่กำลังสงสัยว่าหากองค์กรสามารถออกกฎว่า ห้ามลาติดต่อกัน 30 วัน แต่จะแบ่งเป็นครึ่งปีแรก ลาได้ 15 วัน ครึ่งปีหลัง ลาได้อีก 15 วัน อย่างนี้ทำได้หรือไม่ ?
แล้วถ้าเกิดกรณีนี้ที่ประสบอุบัติเหตุ ต้องพักรักษาตัว 30 วันจริง ๆ มีใบรับรองแพทย์พร้อม แต่มาเจอกฎแบบนี้ อย่างนี้ทำอะไรได้บ้าง ?
A: ดร.เบ็ญจวรรณ บุญใจเพ็ชร
การลาป่วยที่ถูกต้องตามกฎหมายคุ้มครองแรงงาน กำหนดไว้ดังนี้
“พนักงานลาป่วยได้ตามความเป็นจริง แต่นายจ้างจะจ่ายค่าจ้างไม่เกิน 30 วันต่อปี โดยการลาป่วยเกิน 3 วันต้องแสดงใบรับรองแพทย์
(แต่บางบริษัทการลาป่วย 1 วันก็อาจจะขอใบรับรองแพทย์) “
ที่ถามมา : ทุกองค์กรน่าจะมีกฎเรื่องการลาป่วยกันอยู่แล้วว่าลาได้ไม่เกิน 30 วันใน 1 ปี แต่กำลังสงสัยว่าองค์กรสามารถออกกฎว่า ห้ามลาติดต่อกัน 30 วัน แต่จะแบ่งเป็นครึ่งปีแรก ลาได้ 15 วัน ครึ่งปีหลัง ลาได้อีก 15 วัน อย่างนี้ทำได้หรือไม่
คำตอบ : ทำไม่ได้ ผิดอย่างจัง
กรณีนี้ที่ประสบอุบัติเหตุ ต้องพักรักษาตัว 30 วันจริง ๆ มีใบรับรองแพทย์พร้อม แต่มาเจอกฎแบบนี้ อย่างนี้ทำอะไรได้บ้าง ?
คำตอบ : ให้ใช้สิทธิการลาอันเนื่องจากประสบอุบัติเหตุ แนะนำให้ชี้แจงทำความเข้าใจกับนายจ้าง หรือฝ่าย HR หากไม่เข้าใจ ให้ไปแจ้งเจ้าหน้าที่แรงงาน สวัสดิการคุ้มครองแรงงาน ซึ่งมีอยู่ในทุกจังหวัด
อ่านคำตอบเพิ่มเติมใน HR Community
